คราวที่แล้วตอนท้ายได้นำเสนอประเด็นที่ถือว่าเป็น”จุดเปลี่ยน” ของตลาดหนังอินเดียในเมืองไทย คือเงื่อนไขเรื่อง “โรงฉาย”

            ไม่ว่าหนังชาติใด  ในประเทศใด  “ โรงฉาย “  ถือเป็นปัจจัยหลัก   หนังจะดี  จะทุ่มทุนสร้างขนาดไหน  ถ้าไม่มีโรงฉายก็ไม่มีทางออก  ยิ่งในยุคนั้นยังไม่มี  ทีวีดาวเทียม  เคเบิ้ลทีวี   ยิ่งบอร์ดแบนด์อินเตอร์เน็ต  ไม่ต้องพูดถึงเลย   แค่คิดก็ยังคิดไม่ถึง

            “โรงหนัง” จึงเป็นปัจจัยหลักที่จะทำให้หนังต่าง ๆ ออกมาสู่สายตาผู้ขม

            รองลงมาคือ “ผู้จัดจำหน่าย “  และ “สายหนัง  “

            ผู้จัดจำหน่าย  ก็คือ  ผู้ที่ได้ลิขสิทธิ์ หนังเรื่องนั้น ๆ ในประเทศนั้น ๆ เช่น หนังฝรั่ง หนังจีน หนังญี่ปุ่น หนังอินเดียในเมืองไทย  ใครจะได้ลิขสิทธิ์ 

            ในช่วงปี 2510 เป็นต้นมา  หนังจีนจากฮ่องกงค่ายชอว์บราเดอร์ เริ่มได้รับความนิยม  ผู้ได้ลิขสิทธิ์ในเมืองไทยคือ ยูเนี่ยนโอเดียน  มีออฟฟิชอยู่ที่โรงหนังนิวโอเดียน  ปัจจุบันก็คือตรงวงเวียนโอเดียนที่มีประตูศิลปะจีนหัวถนนย่านเยาวราช   โรงฉายหลักก็นิวโอเดียน

            ส่วนหนังฝรั่งก็มีตัวแทนจากเมืองนอกมาจัดจำหน่าย  ออฟฟิซอยู่ย่านสีลมที่เรียกว่า”ตึกหนัง”  กระจายหนังฉายหลายโรง  อาทิ พาราเมาท์ เมโทร ย่านประตูน้ำ  คิงส์  แกรนด์ ย่านวังบูรพา 

            หนังญี่ปุ่น ปักหลักฉายที่โรงหนังแคปปิตอล   ผู้จัดจำหน่ายรายใหญ่คือ แคปปิตอลฟิล์ม  ดาราญี่ปุ่นยุคนั้นที่ดัง ๆ อาทิ  โตชิโร มิฟูเน่ ( คู่บุญของยอดผู้กำกับ คูโรซาว่า แห่งเจ็ดเซียนซามูไร )  โย ชิชิโด  อาคีระ โคบายาชิ

            ส่วนหนังไทยก็ฉายอยู่ เฉลิมกรุง เฉลิมบุรี เฉลิมไทย  เฉลิมเขตต์  เอ็มไพร์

ต่อมามีโรงหนังใหม่เกิดขึ้นยุคโรงหนังเฟื่องฟู เช่น  เพชรรามา ( ประตูน้ำ )  เอเธนส์  ( ราชเทวี ) โคลีเซี่ยม  ( ยมราช ) และต่อมาย่านสยามสแควร์  โรงหนังขนาดใหญ่เกิดขึ้นโดยค่ายสยามมหรสพ คือ สยาม ลิโด สกาล่า  ที่ฉายหนังคัดเกรด  ทั้งที่ซื้อเองละหนังจากค่ายฝรั่ง  และต่อมาได้ผนวกกิจการโรงหนังกับโรงค่ายฮอลลี้วู้ด โคลีเซี่ยม พาราเมาท์เป็นเครือพีรามิด ทำให้มีศักยภาพด้านการตลาดและอำนาจต่อรองมากขึ้น

โรงหนัง  ชานเมือง  ส่วนใหญ่เป็นของค่าย พูนวรลักษณ์    เจ้าของโรง เพชรรามา แมคเคนน่า ( เชิงสะพานหัวช้าง )  และโรงที่ขึ้นต้นด้วยคำว่า”เพชร” อาทิ เพชรรามา เพชรเอ็มไพร์ แม้กระทั่ง เพชรพรานนก

โรงชานเมือง หรือที่เรียกว่าโรงหนังชั้นสองที่ดัง ๆ ในยุคนั้นอาทิ มงคลราม่า  พหลโยธินรามา ( ย่านสะพานควาย)

โรงหนังชานเมืองดัง ๆ ในยุคนั้น  ถือเป็น”รายได้หลัก”ของหนังโรงรองลงมาจากโรงใหญ่  ถือเป็นเส้นเลือดที่หล่อเลี้ยงที่สำคัญเช่นกัน

ที่ยกเรื่องโรงหนังชั้นหนึ่ง  และโรงหนังชั้นสอง  มากล่าวก็เพื่อให้เห็นภาพรวมของ”ธุรกิจ” โรงหนังในกรุงเทพฯ ว่าอยู่ในวงจำกัดของไม่กี่ตระกูล  และค่อย ๆ ผนวกรวมกันเหลือเพียงไม่กี่เจ้า

“ผู้จัดจำหน่าย” หนังชาติต่าง ๆ มีการแข่งขันและพัฒนาด้านการตลาดอย่างต่อเนื่อง  ยกเว้นหนังอินเดียที่อยู่ในวงแคบและมักเป็นธุรกิจของชาวอินเดียและคนในวงใน เช่น เคยพากย์หนังอินเดียมาก่อน

ส่วน”สายหนัง” ที่ทำด้านซื้อหนังออกฉายต่างจังหวัด  ในยุคที่หนังอินเดียเฟื่องฟูก็พอไปได้  แต่ก็ต้องรับภาระด้านค่าพากย์ที่ต้องใช้ชายจริง หญิงแท้ เนื่องจากหนังอินเดียมีบทเจรจาของผู้หญิงมาก  ผิดกับหนังฝรั่งใช้นักพากย์ชายเป็นหลัก  ถ้าเป็นโรงใหญ่จึงจะใช้ชายจริง หญิงแท้  แต่ถ้าโรงหนังบ้านนอกนักพากย์ชายคนเดียวพากทั้งพระเอก นางเอก เพื่อนพระเอก เพื่อนนางเอก  นางอิจฉา ยันพ่อตาแม่ยาย…  

เมื่อหนังอินเดียบูมสุด ๆ ตอนช้างเพื่อนแก้ว  สายหนังก็ได้แต่มองตาปริบ ๆเพราะเรื่องนี้ทีแรกสายหนังยังไม่ได้ซื้อ  พอหนังเข้าฉายทำรายได้ถล่มทลาย  ทางผู้เป็นเจ้าของจึงนำออกเดินสายเอง   

           สายหนังต่างจังหวัดรายใหญ่สมัยก่อน   จะซื้อหนังไทยเป็นหลัก  ส่วนหนังอินเดีย จะมีสายหนังรายย่อยที่น้อยพาวเวอร์รับไป  เมื่อออกเร่ฉายก็ไม่มีอำนาจต่อรองเรื่องโรงฉาย วันฉาย  รวมทั้งส่วนแบ่งรายได้ 

        เมื่อการตลาด  การโปรโมทโดยภาพรวมหนังอินเดีย   ขาดช่วงขาดงบขาดการกระตุ้นการสนับสนุนจึงทำให้ไม่เวิร์ค  ตลาดโดยรวมทั้งในกรุงและต่างจังหวัดจึงค่อย ๆ ละลายไปจนแทบไม่เหลือ

             ในขณะที่โรงหนังที่เคยฉายหนังอินเดียเช่น เท็กซัส  ต้องปิดกิจการ   โรงหนัง

ควีนส์ ย่านวังบูรพา และโรงหนังบางกอก ( แถวมักกะสัน )   ที่เคยฉายหนังอินเดียเป็นประจำก็ต้องแปรเปลี่ยนเป็นโรงฉายหนัง 2 เรื่องควบ และโรยราในที่สุด

โรงฉายหนังอินเดียแทบไม่มี  นาน ๆ ทีจึงจะมีหนังอินเดียเข้าฉายซึ่งต้องเป็นหนังใหญ่จริง ๆ เช่น โชเล่ย์ /  KHUDA GAWHA รักข้าเหนือชีวิต ที่เข้าฉายโรงหนังแอมบาสเดอร์ สะพานขาว

เมื่อยุคโรงหนังแบบตั้งเดี่ยวถดถอยลง  โรงหนังในย่านศูนย์การค้าผุดขึ้น  ค่ายใหญ่วางเครือข่ายโรงหนังครอบคลุมไปทั่วกรุงและชานเมือง   เทรนด์ใหม่ของโรงหนังคือเน้นไปที่ตลาดวัยรุ่น  คนเดินห้างช้อปปิ้ง นักเรียนนักศึกษา คนหนุ่มสาว 

กระแสความนิยมตะวันตก  ทำให้เด็กไทยรู้จักนักฟุตบอลอังกฤษดีกว่านักบอลไทย   เช่นเดียวกับฟาสต์ฟูดที่แพร่หลายไปตามห้างสรรพสินค้า   ในขณะเดียวกับที่ข้าวแกงยังขายริมถนน  โรตีต้องเข็นรถขายตามซอย ตามตลาดชุมชน 

“การตลาด สมัยใหม่” ยุคสมัยที่เทคโนโลยีก้าวหน้า  สื่อสารมวลชนเข้ามามีบทบาท  การสร้างภาพลักษณ์  สร้าง”แบรนด์” เป็นสูตรสำคัญของการผลักดันสินค้า

แนวฝรั่งพี่ไทยก็เดินตามแฟชั่นเขาเรียบร้อยไปแล้ว    ต่อมาญี่ปุ่นจะไปทางไหน วัยรุ่นไทยก็ไปด้วย  แถมเกาหลี จีนทั้งไต้หวัน เอฟ4 ละอ่อนไทยรับได้หมด 

 แต่การตลาดหนังอินเดียในไทยไม่ค่อยกระเตื้อง

ทางออกของหนังอินเดียในเมืองไทย เท่าที่ปรากฏคือ ออกฉายทางทีวีทั้งซีรี่ส์และหนังเรื่อง  แต่ก็กระปริบกระปอย  ซึ่งเมื่อเทียบอัตราส่วนกับหนังจีน หนังญี่ปุ่น เกาหลีแล้ว  ผิดกันลิบลับ   ทั้ง ๆ ที่อินเดียผลิตหนังต่อปีมากที่สุดในโลก  และวัฒนธรรมดั้งเดิมของไทยก็มีรากมาจากอินเดีย

มองด้านการตลาดก็พอเห็นแล้วว่า “ภาพลักษณ์ “หนังอินเดียในไทย  ไม่ค่อยได้พัฒนา  คนส่วนใหญ่ขาดข้อมูลข่าวสารเกี่ยวกับเรื่องราวความเคลื่อนไหวหนังอินเดียที่อัพเดท  ทำให้ยังคงมีภาพหนังอินเดียปีมะโว้ค้างคาใจอยู่

เช่นพอเอ่ยถึงหนังอินเดียก็มักจะนึกถึงหนังโบราณ นาร๊ายนาราย  หรือไม่ก็ พระเอกนางเอกร้องเพลงวิ่งข้ามเขา 3 – 4 ลูก   ฉากบู๊ก็ต่อยกันเฉียดไปเฉียดมาเป็นงั้นไป  ทั้ง ๆ ที่หนังอินเดียยุคใหม่ก้าวไปไกล  พัฒนาทั้งเนื้อหา  รูปแบบ  การลงทุน  การถ่ายทำ การแสดง  โพสต์โปรดั๊กชั่น โปรโมชั่น ฯลฯ

อย่างเช่น  หนังเรื่อง VEER-ZAARA   /  SWADES  / YUWA  / DHOOM /  Monsoon Weddind  สามารถฉายได้ทั่วโลก

หนังอินเดียในไทยปัจจุบัน  ถ้าหากเป็นหนังโรงในกรุงเทพฯ จะมีมาฉายเฉพาะกิจเฉพาะกาล  เช่น  ตามงานเทศกาลหนังนานาชาติ เทศกาลหนังอินเดีย  หรือ หนังอินเดียรอบพิเศษ (ส่วนใหญ่เป็น รอบเช้าเสาร์ – อาทิตย์ ) ก็มีคนนำมาฉายเหมือนกัน อย่างเช่นเรื่อง BLACK /  KISNA   แต่ก็ฉายเพียง รอบ สองรอบ  เสียงภาษาฮินดี  และอยู่ในแวดวงจำกัดของชาวอินเดียในกรุงเทพฯ

ตลาดหนังอินเดียในไทยยุคนี้จึงไม่ได้อยู่ที่”หนังโรงหรือทีวี”แต่อยู่ที่  

”หนังแผ่น” วีซีดี  ดีวีดี

ทั้งหนังอินเดียพากย์ไทย   หนังอินเดียเสียงในฟิล์ม

ตลาดหนัง”หนังแผ่นอินเดีย” ยุคนี้…..ไม่ธรรมดา

เรื่องไม่ธรรมดาจึงขอยกยอดไปว่ากันตอนต่อไปนะครับ

**************************

ขอขอบคุณ 

ยินดีรู้จักกับคนรักหนังอินเดีย    E-mail  :    b2t@rediffmail.com